Welke vruchtbaarheidsbehandelingen zijn er: deel 2

De volgende onderwerpen komen in deze blog aan bod:

• ISCI
• IVM – In Vitro Maturatie
• MESA / PESA / TESE

ICSI

ICSI is een bijzondere vorm van IVF. Bij ICSI, dat staat voor Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie, wordt er voor elke eicel slechts één zaadcel gebruikt.

Net als bij IVF worden er via hormoonstimulatie bij de vrouw meerdere eitjes tot rijping gebracht. De zaadcel wordt vervolgens rechtstreeks geïnjecteerd in het plasma van de eicel(len). Als er een bevruchting plaatsvindt, worden er net als bij IVF na een paar dagen één of twee embryo’s teruggeplaatst.

Slechte zaadkwaliteit

ICSI wordt vooral gebruikt als de man (sterk) verminderd vruchtbaar is, bijvoorbeeld door een slechte zaadkwaliteit of beweeglijkheid (minder dan 1 miljoen zaadcellen, te weinig beweeglijk of afwijkend van vorm). De zaadcellen kunnen eventueel via microchirurgische ingrepen rechtstreeks uit de teelballen worden gehaald. Deze procedure heet Mesa/Pesa/Tese.

De kans op een doorgaande zwangerschap is bij ICSI iets groter dan bij een gewone IVF-behandeling. De reden hiervoor is dat bij paren die ICSI ondergaan er bij de vrouw vaker geen beletsel is om zwanger te worden. De persoonlijke slagingskans hangt af van een aantal factoren, zoals de kwaliteit van de na bevruchting ontstane embryo’s, de leeftijd van de vrouw en het voorkomen van eventuele vruchtbaarheidsproblemen bij de vrouw.

Niet meer afwijkingen

Volgens critici schakelt ICSI een natuurlijk selectiemechanisme uit waardoor minderwaardige zaadcellen, die anders misschien nooit een eicel zouden kunnen bevruchten, toch worden gebruikt. Intussen zijn er wereldwijd voldoende kinderen uit ICSI geboren om hier goed onderzoek naar te doen. De meeste onderzoeken wijzen niet op meer afwijkingen bij ICSI-kindjes dan bij IVF-kindjes.

Embryotransfer

Het moment van plaatsing van het embryo in de baarmoeder kan verschillen in dagen.

IVM – In Vitro Maturatie

IVM (in vitro maturatie) is een behandeling waarbij onrijpe eicellen in het laboratorium tot rijping worden gebracht. Voor sommige vrouwen is het een mogelijkheid om onrijpe eicellen uit de eierstokken te halen via een punctie. Deze onrijpe eicellen worden daarna in ongeveer dertig uur in het laboratorium tot rijping gebracht en daarna kunnen ze bevrucht worden via IVF of ICSI. Deze zogenoemde In Vitro Maturatie (IVM) is een nieuwe voortplantingstechniek en heeft als grote voordeel dat vrouwen de hormonale stimulatie van de eierstokken niet hoeven te ondergaan. Hierdoor is de behandeling een stuk minder belastend en is er bijvoorbeeld minder kans op overstimulatie van de eierstokken. De techniek is veiliger en goedkoper dan een IVF-behandeling. Het grote nadeel is dat de techniek nog minder efficiënt is, omdat het technisch lastiger is om eicellen te verkrijgen. Ook wordt nog onderzocht wat het eventuele effect is op de kinderen die geboren worden uit IVM.

Wetenschappelijk onderzoek

Wereldwijd zijn er naar schatting zo’n 1100 kinderen geboren via deze techniek. De beroepsverenigingen van gynaecologen (NVOG) en klinisch embryologen (KLEM) hebben onlangs besloten om IVM in Nederland te introduceren in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Het wordt in Nederland dus nog niet vaak toegepast. In België wordt IVM sinds 2010 toegepast. De embryo’s die ontstaan uit IVM zijn vooralsnog minder levensvatbaar, waardoor de techniek alleen wordt aangeboden aan mensen bij wie IVF niet mogelijk of wenselijk is.

MESA / PESA / TESE

Als er geen enkele zaadcel wordt gevonden in het sperma van de man, is het soms toch mogelijk om zaadcellen via een chirurgische ingreep te verkrijgen uit de bijbal.

Deze behandeling is alleen zinvol wanneer er wel zaadcellen worden aangemaakt, maar deze niet in het sperma komen. De reden is dan een obstructie of verstopping (bijvoorbeeld ontstaan door een infectie). De procedure kan onder algehele narcose (MESA) of via lokale verdoving (PESA). Na verdoving prikt de arts met een klein naaldje in de bijbal en wordt er zaad opgezogen. Een laborant bekijkt direct of er levende zaadcellen zijn gevonden. Zo nodig kan de procedure worden herhaald.

TESE is een variant op MESA/PESA, in dit geval komen de zaadcellen uit de teelbal (testikel) in plaats van de bijbal. Dit gebeurt als er geen zaadcellen in de zaadleiders is gevonden, of als de zaadleiders ontbreken.

Behandeling van de vrouw

Voor de vrouw betekent een PESA, MESA of TESE behandeling dat zij tegelijkertijd een IVF of ICSI behandeling krijgt. De vrouw krijgt daarvoor hormonen om meerdere eicellen tot rijping te brengen. De eicellen worden met een punctie uit de eierstokken gehaald en in het laboratorium bevrucht met het gevonden zaad. De kans op zwangerschap is ongeveer hetzelfde als bij een reguliere IVF- of ICSI-behandeling, afhankelijk van de leeftijd van de vrouw gemiddeld rond de 25 procent.

Wetenschappelijk onderzoek

Tot 2012 was een PESA of MESA behandeling in Nederland alleen toegestaan in onderzoeksverband. Voor de TESE behandeling gold dit tot 2014. De reden was dat er onzekerheid bestond over de korte en lange termijn gevolgen voor de gezondheid van de kinderen die met PESA/MESA of TESE verwekt worden.

Binnen deze wetenschappelijke onderzoeken is de gezondheid van kinderen die geboren zijn met behulp van een PESA/MESA of TESE behandeling enkele jaren gevolgd. De resultaten laten zien dat de kinderen die na een PESA/MESA of TESE behandeling geboren zijn, even gezond lijken te zijn als de kinderen die geboren zijn na ‘gewone’ IVF en ICSI. Dit is ook bevestigd door onderzoek in het buitenland. Inmiddels zijn deze wetenschappelijke onderzoeken afgerond en wordt de behandeling gewoon aangeboden.

Er zijn nog geen onderzoeksgegevens over de gevolgen van PESA/MESA en TESE op de lange termijn. Deze technieken zijn wereldwijd pas rond 1995 geïntroduceerd, en er zijn nog geen grote groepen kinderen op oudere leeftijd onderzocht.

Klinieken

In onderstaande centra kun je terecht voor deze behandelingen:

• Radboudumc Nijmegen (erkend NFU expertise centrum)
• ErasmusMC Rotterdam
• Amsterdam UMC
• UMC Utrecht
• UMC Groningen
• Elisabeth Tweesteden ziekenhuis Tilburg

Verklaring van de afkortingen

PESA: Percutane Epididymale Sperma Aspiratie
MESA: Microchirurgische Epidydimale Sperma Aspiratie
TESE: TEsticulaire Sperma Extractie

In de volgende blog komen de volgende behandelingen aan bod:

• KID – Kunstmatige Inseminatie Donorzaad
• Eiceldonatie
• Draagmoederschap