Welke vruchtbaarheidsbehandelingen zijn er: deel 1

De volgende onderwerpen komen in deze blog aan bod:

• Ovulatie-inductie
• IUI (intra-uteriene inseminatie)
• IVF (In Vitro Fertilisatie)

Opwekken eisprong (ovulatie-inductie)

Ovulatie-inductie is een behandeling waarbij met medicijnen een ovulatie (eisprong) wordt opgewekt. Deze behandeling wordt toegepast bij vrouwen die zelf geen of een maar zelden een eisprong hebben.

Normaal gesproken vindt er elke maand, halverwege de menstruatiecyclus, een eisprong plaats. Zonder eisprong is er geen kans op zwangerschap, omdat er dan immers geen eitje is om te bevruchten. Soms hebben vrouwen niet of maar heel af en toe een eisprong. Voor hen is het mogelijk medicijnen te gebruiken die een eisprong opwekken. Dit heet ook wel ovulatie-inductie. De medicatie bestaat uit hormonen in de vorm injecties of tabletten. Deze stimuleren dat er een eitje rijpt en er een eisprong plaatsvindt.

IUI

IUI staat voor intra-uteriene inseminatie. Bij deze behandeling wordt ‘opgewerkt’ zaad vlak voor ovulatie hoog in de baarmoeder gebracht.

De behandeling

Door middel van bloed- of urineonderzoek wordt bij de vrouw gemeten wanneer de LH-piek (verhoogde waarde van het Luteïniserend Hormoon dat de aanzet geeft tot een eisprong) optreedt. Op het vruchtbaarste moment van de cyclus wordt het zaad geïnsemineerd in de holte van de baarmoeder (uterus) en moet daarna zelf de eileiders zien te bereiken, alwaar de bevruchting plaatsvindt.

Het sperma moet eerder die dag door de man zijn ingeleverd bij het laboratorium, waar het wordt ‘opgewerkt’. Hierbij worden de (goede) zaadcellen uit het sperma gefilterd; alleen deze zaadcellen worden ingebracht.

Natuurlijke of gestimuleerde cyclus

IUI kan plaatsvinden in een natuurlijke cyclus. Het kan ook zijn dat de cyclus wordt gestimuleerd met hormonen. Hiermee kan de ovulatie beter worden getimed. De rijping van de eicellen wordt bij een gestimuleerde cyclus gecontroleerd door middel van echoscopisch onderzoek. Met een echo wordt ook gekeken of er niet te veel eiblaasjes in de eierstokken aanwezig zijn (als gevolg van hormoonstimulatie). Een nadeel van de rijping van meerdere eicellen is het risico op (grote) meerlingen. Daarom gaat zo nu en dan een inseminatie niet door, als blijkt er door de hormoonstimulatie te veel eiblaasjes groeien. Je wordt dan ook geadviseerd om een condoom te gebruiken bij het vrijen. In Nederland vindt de behandeling alleen plaats als er drie of minder eiblaasjes rijpen.

Zodra de eiblaasjes groot genoeg zijn (circa 20 mm), wordt de eisprong opgewekt met behulp van een ander hormoon, hCG (humaan Chorion Gonadotrofine). Na zes behandelingen is iets meer dan de helft van de paren die hiermee bezig zijn, zwanger.

Wanneer wordt IUI toegepast?

IUI wordt toegepast bij de volgende diagnoses:

• onbegrepen verminderde vruchtbaarheid
• licht verminderde zaadkwaliteit (minimaal 1 miljoen bewegende zaadcellen in het onderzoek)

Als IUI niet succesvol blijkt, kan IVF mogelijk een volgende stap zijn in het behandeltraject.

IVF

IVF is een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij de bevruchting buiten het lichaam plaatsvindt. IVF is de afkorting voor In Vitro Fertilisatie, wat ´bevruchting in glas´ betekent.

IVF in het kort

Een IVF-behandeling start met hormoonstimulatie, hierbij kunnen verschillende soorten hormonen worden gebruikt. Hierdoor worden bij de vrouw meerdere eicellen tegelijkertijd tot rijping gebracht. Elke eicel zit in een follikel (eiblaasjes) in de eierstokken. Als de eicellen voldoende gerijpt zijn, worden ze met een holle naald uit de follikels gezogen. Dit heet de follikelpunctie en gebeurt onder echoscopische controle. De eicellen worden vervolgens in het laboratorium samengebracht met sperma in een glazen bakje. Daarna gaan ze in een broedstoof (warme kast) en is het afwachten of de eicellen bevrucht raken.

Als de eicellen bevrucht zijn en er één of meer embryo’s zijn ontstaan, kan een embryotransfer plaatsvinden. Dat gebeurt twee tot vijf dagen na de follikelpunctie. Doorgaans wordt er één embryo met een slangetje in de baarmoeder teruggeplaatst. Afhankelijk van de leeftijd en het aantal voorafgaande IVF-pogingen kan er soms gekozen worden om twee embryo’s te plaatsen. Daarna moet worden afgewacht of innesteling van één of beide embryo’s optreedt.

Embryotransfer

Het moment van plaatsing van het embryo in de baarmoeder kan verschillen. Meer informatie over het moment van de embryotransfer vind je hier.

Geen succesgarantie

Als je het hebt over vruchtbaarheidsproblemen, hoor je mensen vaak zeggen: ´Je kunt altijd nog IVF doen!´. Hiermee wordt de indruk gewekt dat IVF gegarandeerd succesvol is. Helaas is dit niet het geval. Van alle stellen die starten met IVF, heeft 50% na drie behandelingen een kindje. De individuele kans per poging is heel erg afhankelijk van de aard van het probleem en van de leeftijd van de vrouw.

Nieuwe technieken die verwant zijn aan IVF

Assisted hatching

Hatching is ‘uit de schil kruipen’ van het embryo, waarna het kan innestelen. Normaliter wordt deze schil rond het embryo verzwakt en opgelost door digestieve enzymen die na de ovulatie door het baarmoederslijmvlies geproduceerd worden. Bij sommige vrouwen lijkt dit niet goed te werken, ook is het mogelijk dat de schil ‘te hard’ is waardoor deze niet oplost. Bij assisted hatching helpt men het embryo enigszins, door met een speciale laser een gaatje in de schil te maken. Deze techniek zou bij een goed geselecteerde groep patiënten mogelijk iets betere innestelingskansen kunnen geven. Het grote probleem van het moment is dat niet duidelijk is hoe deze selectie te maken. Nederlandse gynaecologen zijn van mening dat er eerst nog veel onderzoek, met name naar selectie, indicaties en succeskans moet worden verricht, voordat de techniek als reële en reguliere behandeling kan worden aangeboden. Tot op heden is er nog steeds geen onomstotelijk bewijs dat assisted hatching de kansen verbetert.

IVM – In Vitro Maturatie

Bij IVM worden onrijpe eicellen uit de eierstokken gehaald door middel van een punctie. Deze eicellen worden in ongeveer 30 uur in het laboratorium tot rijping gebracht voordat zij worden bevrucht met IVF of ICSI.

Het voordeel van deze techniek is dat de vrouw hierbij geen hormonale stimulatie van de eierstokken hoeft te ondergaan. Hierdoor is de behandeling voor de vrouw minder belastend en het risico van ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS, algemeen bekend als “overstimulatie”) is afwezig. IVM is daarmee met name geschikt voor patiënten die een verhoogd risico op OHSS hebben, zoals patiënten met het polycysteus ovarium syndroom (PCOS). De nadelen zijn dat IVM op dit moment nog minder efficiënt is dan IVF, omdat het technisch lastiger is om eicellen te verkrijgen en er daarnaast meer laboratoriumwerkzaamheden nodig zijn. Tevens is over de veiligheid voor het nageslacht nog niet voldoende bekend.

IVF in de gemodificeerde natuurlijke cyclus (MNC)

Bij deze vorm van IVF krijg je geen hormoonstimulatie om meer eicellen te verkrijgen zoals gebruikelijk is bij IVF/ICSI. Wel wordt het eiblaasje (follikel) dat iedere maand groeit, gedurende twee tot drie dagen hormonaal ondersteund. Als deze ene follikel rijp is wordt die aangeprikt om de eicel te verkrijgen. Eén follikel bevat doorgaans één eicel, waaruit één embryo kan ontstaan die een eenling zwangerschap tot stand kan brengen. Deze behandeling wordt tot nu toe alleen aangeboden in het UMC Groningen.

De kans op een zwangerschap per MNC-behandeling is kleiner dan bij een gewone IVF (10% respectievelijk 20%). Dit komt doordat bij MNC-behandelingen niet altijd een eicel gevonden wordt bij de follikelpunctie, en de eicel niet altijd bevrucht raakt en uitgroeit tot een embryo dat in de baarmoeder kan worden geplaatst. Een MNC-behandelingen is lichamelijk minder belastend voor de vrouw dan gewone IVF-behandeling.

In de volgende blog komen de volgende behandelingen aan bod:

• ISCI
• IVM – In Vitro Maturatie
• MESA / PESA / TESE

Wil jij meer informatie naar aanleiding van deze blog? Ga naar het menu, klik op ‘aanbod’ en vind alle informatie. Je kunt ook gebruik maken van dit contactformulier om mij een bericht te sturen.