Hormonale disbalans door stress

Hormonale disbalans door stress

Heb jij een baan die je veel stress oplevert, familie issues of een kinderwens die nog niet in vervulling is gegaan? Dan is de kans erg groot dat deze stress jouw hormonen behoorlijk in de war heeft gemaakt. Hormonale disbalans door stress komt namelijk vaker voor dan we denken. Een onregelmatige of wegblijvende menstruatie, emoties die niet meer onder controle te houden zijn, trage schildklierklachten, oververmoeidheid, premenstrueel syndroom (PMS), en onvruchtbaarheid. Het zijn allemaal klachten die kunnen ontstaan door een disbalans in je hormonen. En hoe gek het ook klinkt, hormonale disbalans door stress kan een oorzaak-gevolgrelatie zijn.

Wanneer we in een levensgevaarlijke situatie terecht komen ervaart ons lichaam een stressreactie die ons helpt te overleven. Ik zal een voorbeeld noemen. Stel je ligt lekker in de tuin te zonnen en ineens staat er een tijger naast. Reken er maar op dat de stresshormonen door je lijf gieren. Wat ga je doen? Is het vechten, vluchten of bevries je?

In zo’n situatie staat je immuunsysteem volledig op scherp en wordt er in een noodvaart adrenaline om te zorgen dat jij krachten hebt die je nog niet eerder hebt gekend, en zo hard kunt rennen als nooit tevoren. Glycogeen (opslagvorm van glucose) dat ligt opgeslagen in lever en spieren wordt vrijgemaakt onder invloed van het hormoon cortisol om te zorgen dat je snel beschikbare energie hebt om weg te rennen. Zelfs je hele stofwisseling wordt aangepast en focust zich voor 100% op glucose verbranding. Want waarom zou je via een ingewikkeld proces je vetopslag gaan aanspreken als het met glucose een stuk sneller gaat?

Altijd gestrest

De situatie die ik hierboven beschrijf komt eigen zelden voor maar helaas wordt ons stress systeem tegenwoordig meer aangesproken als ooit tevoren. Denk maar aan het hebben van geldproblemen, relatieproblemen, vruchtbaarheidsproblemen, een vervelende baas of treiterende collega? Je lichaam reageert net als op de situatie met de tijger telkens met dezelfde stressreactie en bijbehorende hormonen. Je kan je vast wel indenken wat voor gevolgen dit heeft.

Tegenwoordig ervaren wij meer chronische stress dan acute stress. Bij chronische stress is het gevolg dat hier vrijwel nooit een einde aan komt, en je lichaam dus geen tijd heeft om te herstellen. En als dat ook bij jou het geval is, dan heb je grote kans dat je hormoonbalans een potje is. Niet alleen je stress hormonen; ook hormonen die verder helemaal niets met stress te maken hebben. Dit is de reden waarom stress kan resulteren in een hele waslijst aan vage hormonale klachten.

Drie hormonale assen

Binnen ons lichaam zijn er 3 assen die een belangrijke rol spelen in onze hormoonhuishouding.

• HPA-as: de bijnier as (ook wel stress-as)
• HPT-as: de schildklier as
• HPG-as: de geslachtsorganen as

Deze drie assen functioneren individueel, maar werken ook met elkaar samen. Binnen deze assen is de hypothalamus (H) het opperhoofd, dat onder andere een rol speelt bij het reguleren van je bioritme, je energie inname en lichaamstemperatuur. Hij produceert stimulerende of juist remmende hormonen die op hun beurt weer de hypofyse (P, van pituitary) stimuleren of remmen. De hormonen die je hypofyse produceert leiden vervolgens weer tot het activeren of het remmen van drie belangrijke organen: de schildklier, de bijnieren en de geslachtsklieren.

Energieverdeling

Binnen ons lichaam wordt alle beschikbare energie verdeeld over al onze organen. Dit heet ‘energieverdeling’. Een grote regelaar in de verdeling van de energie is ons bioritme, dat ervoor zorgt dat organen die overdag actief zijn ‘s nachts minder energie krijgen. Zo blijft er ‘s nachts meer energie over voor de organen die juist overdag in rust zijn.

Ook tussen alle organen die tegelijkertijd functioneren bestaat een energieverdeling. Hoe die energie wordt verdeeld is afhankelijk van hoezeer het orgaan de energie nodig heeft én hoe belangrijk het orgaan is. Je lichaam heeft hier een bepaalde rangorde voor. De drie hormonale assen putten ook samen één potje energie, maar door de rangorde is dit geen een eerlijke verdeling. Er is namelijk één as die, wanneer hij nodig is, ALTIJD voorrang krijgt op de anderen… En dat gaat ten koste van de andere assen. De hormonale disbalans, begin je hem al te voelen?

Stress heeft altijd voorrang

De HPA-as (die van de bijnieren) is logischerwijs de meest belangrijke van de drie. Die kan immers de doorslaggevende rol spelen in een goede of slechte afloop van het bezoek van de tijger. En dus zal de HPA-as ALTIJD voorrang krijgen op de schildklier- en de geslachtklieren-as, en moeten deze het (tijdelijk) met minder energie doen als de HPA-as geactiveerd is. Duurt dit te lang, dan zal de hoeveelheid hormonen die wordt geproduceerd door je schildklier en geslachtsorganen niet langer toereikend zijn om een normale gezondheid in stand te kunnen houden.

Het gevolg van een te lage aanmaak van het schildklierhormoon thyroxine leidt tot trage schildklierklachten. Dit kun je merken aan:

• droge huid, haar en nagels
• koude handen en voeten
• moeite met warmte en koude
• pijnlijke spieren en gewrichten
• vermoeidheid

Door een afname van geslachtshormonen lopen hier ook zaken in het honderd. Dit kun je merken aan:

• laag libido
• onregelmatige menstruatie
• onvruchtbaarheid
• moeite met het opbouwen van spieren
• opvliegers

Stress vreet voedingsstoffen

Maar stress doet meer dan alleen alle energie op verbruiken. De aanmaak van stress hormonen is namelijk verre van gratis. Om stress hormonen te produceren en de stressreactie in stand te houden worden voedingsstoffen weggevreten en worden andere organen hiervan de dupe:

• Het aminozuur tyrosine is de bouwstof voor het stresshormoon adrenaline, maar ook voor het schildklierhormoon thyroxine. Stress werkt de schildklier dus op meer dan één vlak tegen.
• Magnesium wordt veel gebruikt in de stressreactie, maar heeft nog 300 andere belangrijke functies in je lijf. Onder andere als tegenhanger van calcium voor het samentrekken en ontspannen van spieren (en je hart is ook een spier!).
• Vitamine B6 is nodig voor de aanmaak van adrenaline, maar ook voor de aanmaak van andere hormonen zoals serotonine (je gelukshormoon) en melatonine (je slaaphormoon)

En niet te vergeten is dat de bijnieren behalve de aanmaak van de stress hormonen cortisol en adrenaline ook nog het hormoon DHEA moeten maken. Een ander belangrijk hormoon dat, zeker na de overgang, een belangrijke rol speelt als voorloper van de geslachtshormonen testosteron en oestrogeen. Maar ook binnen je bijnieren is er sprake van energieverdeling. Zijn je bijnieren druk bezig met het maken van adrenaline en cortisol? Dan zal ook DHEA het onderspit moeten delven.

Hormonale disbalans door stress (chronisch)

Heb jij chronische stress? Dan is de kans groot dat de balans van vrijwel alle hormonen in je lichaam langzaam maar zeker wordt verstoord. Of het nu komt omdat er minder aangemaakt kan worden vanwege energiegebrek, of dat de hulpstoffen voor de aanmaak ervan worden weggevreten door de stressreactie en niet op tijd worden aangevuld. En als dit ook nog eens gepaard gaat met een gebrekkige voeding, dan gaat het natuurlijk des te sneller!

Ondersteun of breng je hormonen weer in balans

Bij chronische stress heeft je lichaam extra ondersteuning nodig. Wil jij weten hoe je je lichaam beter bestand kunt maken tegen stress en welke voedingsstoffen daar belangrijk voor zijn? Of heb jij al last van hormonale klachten en kun je wel wat hulp gebruiken om ze weer in balans te krijgen?

Wil jij meer informatie naar aanleiding van deze blog? Ga naar het menu, klik op ‘aanbod’ en vind alle informatie. Je kunt ook gebruik maken van dit contactformulier om mij een bericht te sturen.